Czego obawia się pacjent w gabinecie stomatologicznym?
Lęk przed wizytą w gabinecie stomatologicznym to uczucie, które wielu pacjentom towarzyszy już od najmłodszych lat i czasem, z biegiem lat, zaczyna narastać, doprowadzając do dentofobii. Z grona tych, którzy nie odczuwają panicznej obawy, niewielu może powiedzieć, że siadając na fotelu w gabinecie, są w pełni zrelaksowani i nie towarzyszy im żaden dyskomfort – raczej każdy pacjent czuje się podczas zabiegu nieswojo. Dla dentysty nie jest to nowa sytuacja i niejeden potrafi zamknąć się – w żadnym wypadku nie dzieje się to celowo – na obawy, które wykazuje pacjent, a wtedy sytuacja zaczyna zataczać koło.
Czy dentysta może w jakiś sposób wpłynąć na samopoczucie pacjenta w gabinecie?
Jak najbardziej. Nie tylko może, a nawet powinien to zrobić, bo przecież praca ze spanikowanym pacjentem nie jest ani łatwa, ani przyjemna. Jednym z najlepszych sposób na odwrócenie sytuacji, jest zrozumienie, co powoduje u pacjentów strach – wtedy zdecydowanie łatwiej jest zareagować na zaistniałe okoliczności.
Obawa, która dotyka wszystkich pacjentów, bez względu na poziom ich strachu w trakcie zabiegu, jest konieczność naruszenia ich przestrzeni intymnej, przez bądź co bądź, obcą im osobę. Oczywistym jest, zarówno dla pacjenta, jak i dentysty, że bez tego nie można przeprowadzić leczenia, jednak w ich oczach niewiele to zmienia, a niejednokrotnie świadome wyrażenie zgody na przekroczenie przez nieznajomą osobę strefy bezpieczeństwa budzi kolejne obawy. Stomatolog ze swojej strony może starać się zachować maksymalny profesjonalizm, jednak przezwyciężenie tego dyskomfortu wymaga pracy głównie ze strony pacjenta.
Często zdarza się także, że pacjenci odczuwają strach przed wizytą, dla którego najprawdopodobniej właściwszym określeniem będzie wstyd, a związany jest on bezpośrednio ze stanem jamy ustnej. Dotyczy to bardzo często pacjentów, którzy na co dzień unikali poddawania się leczeniu stomatologicznemu, a z czasem okazało się ono koniecznie. W umyśle pacjenta zaczynają pojawiać się obawy: co ten dentysta o mnie pomyśli? Jak zostanę odebrany? Jakie leczenie zostanie zaproponowane? Czasem strach doprowadza do tak irracjonalnego myślenia, jak to, czy stomatolog w ogóle podejmie się wykonania jakiegokolwiek zabiegu. Poczucie wstydu bywa tak silne, że pacjent odwleka wizytę jeszcze bardziej w czasie, doprowadzając zęby do tragicznego stanu. Jeśli już jednak zdecyduje się na wizytę, najlepszym załagodzeniem jego wstydu będzie unikanie wykładu na temat tego, że doprowadzenia jamy ustnej do tak złej kondycji, jest podejściem skrajnie nieodpowiedzialnym. Warto spróbować dowiedzieć się, co było przyczyną tak długiego zwlekania z umówioną wizytą, bo pozwoli to uniknąć takiej sytuacji w przyszłości.
Najczęstsza przyczyna omijania gabinetu stomatologicznego, która przeraża niemalże każdego pacjenta, to ból, jaki może pojawić się podczas jej trwania. Każdy z nas świadomie i podświadomie unika sytuacji, mogących wywołać ból. Sytuacja ta jest z pozoru bardzo prosta do rozwiązania – wystarczy, aby pacjent zdecydował się na znieczulenie podawane miejscowo. Problem pojawia się jednak w przypadku osób, które obawiają się także igły oraz tego chwilowego bólu związanego z nakłuciem tkanki. Często także lęk przed igłą jest irracjonalny, wyniesiony z dzieciństwa, i wcale nie jest napędzany lękiem o ból. W takich sytuacjach najpierw trzeba dojść do źródła strachu pacjenta przed igłą i zająć się jego przyczyną. Zdarzają się także sytuacje, w których pacjent chętnie zdecydowałby się na podanie znieczulenia, ale hamuje go wstyd przed tym, żeby o nie prosić. Niestety jest to dla niego droga nieprowadząca donikąd, a jedynie przeżywania każdej kolejnej wizyty.
Niewiedza oraz brak świadomości, jak działają narzędzia stomatologiczneoraz z czym naprawdę wiąże się np. zakładanie wypełnienia, może spowodować bardzo dużą niepewność u pacjentów, którzy lubią mieć wiedzę na temat czynności, jakim zostaną poddani. Najlepszym sposobem na poradzenie sobie z takim pacjentem jest skrupulatne wyjaśnienie mu, z czym dokładnie leczenie oraz przez jakie etapy będzie musiał przejść. Zwykle pomaga trochę bardziej odprężyć się na fotelu i skupić myśli na przyjemniejszych kwestiach.
Część pacjentów obawia się, że lekarz, do którego dopiero co trafili, nie wykaże się odpowiednią wiedzą i kompetencjami, aby przeprowadzić kompleksowe i bezpieczne leczenie. To podejście, które w dużej mierze zostało wykreowane przez media i nagłaśnianie wielu spraw związanych z brakiem odpowiednich kwalifikacji lekarza, aby wykonywać usługi leczenia zębów. Tak naprawdę bardzo rzadko się zdarza, aby pojawił się gabinet, w którym pracuje dentysta bez uprawnień do wykonywania zawodu lub osoba na tyle niekompetentna, aby podawać w wątpliwość jej wiedzę i doświadczenie. Stomatolog, jako lekarz, powinien mieć pewność swoich umiejętności, a pacjenci z pewnością będą czuli się bezpiecznie i pewnie, będąc pod jego opieką.
Dla każdego pacjenta trudnym do zaakceptowania jest fakt, że poddając się leczeniu stomatologicznemu, nie mają pełnej kontroli nad sytuacją, nie mogą w żaden sposób zapanować nad tym, co okazuje się być dla wielu z nich wyjątkowo trudne. W czasie zabiegu utrudnione jest nawet mówienie, przez co trudno komunikować swój dyskomfort czy ból. Dla takich pacjentów idealnym rozwiązaniem może okazać się tzw. „panic button”. Jego zasada działania jest bardzo prosta – pacjent siadając na fotelu dostaje do ręki pilot z guzikiem, jeśli poziom dyskomfortu lub bólu wzrośnie podczas zabiegu ponad jego granicę wytrzymałości, naciska on przycisk, który automatycznie przerywa pracę aktualnie używanego przez stomatologa urządzenia. Chociaż wynalazek ten jest dosyć wiekowy, to w Polsce mało znany, a szkoda, bo mógłby pomóc wielu pacjentom.
Rola stomatologa w gabinecie nie ogranicza się tylko i wyłącznie do wykonywania zabiegów, ale wymaga także otwarcia się na potrzeby pacjenta i zrozumienia jego lęków, które utrudniają mu, lub całkowicie uniemożliwiają, odbycie wizyty. Pacjent, który czuje, że jego samopoczucie nie jest obojętne dentyście, nabierze do niego nie tylko zaufania, które ułatwia pracę, ale także zapewni mu większy komfort i swobodę działania.